Azja to największy i najludniejszy kontynent świata - zajmuje ponad 44 mln km² i zamieszkuje go blisko 4,8 miliarda ludzi (ok. 59% całej populacji globu w 2025 r.). To obszar ogromnej różnorodności - kulturowej, religijnej, etnicznej, a także gospodarczej. Znajdują się tu zarówno największe i najludniejsze państwa świata, takie jak Indie i Chiny, jak i jedne z najmniejszych - Malediwy czy Bhutan. Azja jest kolebką wielu wielkich cywilizacji, a zarazem regionem, w którym rozstrzygają się ważne procesy demograficzne, polityczne i gospodarcze współczesności.
Państwa Azji (2025)
| Państwo | Stolica | Powierzchnia (km²) | Ludność (2025) |
|---|---|---|---|
| Afganistan | Kabul | 652 230 | 43 mln |
| Arabia Saudyjska | Rijad | 2 149 690 | 37 mln |
| Armenia | Erywań | 29 743 | 2,8 mln |
| Azerbejdżan | Baku | 86 600 | 10,5 mln |
| Bahrajn | Manama | 778 | 1,7 mln |
| Bangladesz | Dakka | 147 570 | 175 mln |
| Bhutan | Thimphu | 38 394 | 800 tys. |
| Brunei | Bandar Seri Begawan | 5 765 | 470 tys. |
| Chiny | Pekin | 9 596 961 | 1,41 mld |
| Filipiny | Manila | 300 000 | 118 mln |
| Gruzja | Tbilisi | 69 700 | 3,7 mln |
| Indie | Nowe Delhi | 3 287 263 | 1,43 mld |
| Indonezja | Jakarta (planowana Nusantara) | 1 904 569 | 279 mln |
| Irak | Bagdad | 438 317 | 47 mln |
| Iran | Teheran | 1 648 195 | 89 mln |
| Izrael | Jerozolima* | 22 145 | 10,2 mln |
| Japonia | Tokio | 377 975 | 122 mln |
| Jemen | Sana | 527 968 | 35 mln |
| Jordania | Amman | 89 342 | 11 mln |
| Kambodża | Phnom Penh | 181 035 | 17 mln |
| Katar | Ad-Dauha | 11 586 | 3 mln |
| Kazachstan | Astana (Nur-Sułtan) | 2 724 900 | 20 mln |
| Kirgistan | Biszke | 199 951 | 7 mln |
| Korea Północna | Pjongjang | 120 540 | 26 mln |
| Korea Południowa | Seul | 100 210 | 52 mln |
| Kuwejt | Kuwejt | 17 818 | 4,6 mln |
| Laos | Wientian | 236 800 | 7,7 mln |
| Liban | Bejrut | 10 452 | 5,3 mln |
| Malezja | Kuala Lumpur (Putrajaya – adm.) | 330 803 | 34 mln |
| Malediwy | Male | 298 | 530 tys. |
| Mjanma | Naypyidaw | 676 578 | 57 mln |
| Mongolia | Ułan Bator | 1 564 116 | 3,5 mln |
| Nepal | Kathmandu | 147 516 | 31 mln |
| Oman | Maskat | 309 500 | 4,7 mln |
| Pakistan | Islamabad | 881 913 | 242 mln |
| Palestyna | Ramallah / Gaza | 6 020 | 5,3 mln |
| Singapur | Singapur | 728 | 6 mln |
| Sri Lanka | Kolombo / Sri Dźajawardanapura Kotte | 65 610 | 22 mln |
| Syria | Damaszek | 185 180 | 24 mln |
| Tadżykistan | Duszanbe | 143 100 | 10 mln |
| Tajlandia | Bangkok | 513 120 | 72 mln |
| Timor Wschodni | Dili | 14 874 | 1,5 mln |
| Turcja | Ankara | 783 562 | 87 mln |
| Turkmenistan | Ashchabad | 491 210 | 6,5 mln |
| Uzbekistan | Taszkent | 447 400 | 36 mln |
| Wietnam | Hanoi | 331 210 | 100 mln |
| Zjednoczone Emiraty Arabskie | Abu Zabi | 83 600 | 10 mln |
*Stolica Izraela według prawa krajowego: Jerozolima; część państw świata uznaje Tel Awiw.
Najludniejsze państwa Azji
Azja jest domem dla dwóch najbardziej zaludnionych krajów świata: Indii i Chin. W 2025 r. populacja Indii wynosi około 1,46 miliarda ludzi, a Chin około 1,41 miliarda. Łącznie daje to niemal 2,9 miliarda osób, czyli ponad jedną trzecią całej ludzkości.
Na kolejnych miejscach plasują się inne azjatyckie potęgi demograficzne:
- Indonezja - ok. 279 mln mieszkańców, największy kraj Azji Południowo-Wschodniej,
- Pakistan - ok. 242 mln, jeden z najszybciej rosnących demograficznie krajów Azji,
- Bangladesz - ok. 175 mln, mimo niewielkiej powierzchni jest jednym z najgęściej zaludnionych państw świata,
- Japonia - ok. 122 mln, choć jej populacja stopniowo maleje,
- Filipiny i Wietnam - odpowiednio 118 i 100 mln mieszkańców, dynamicznie urbanizujące się państwa Azji Południowo-Wschodniej.
Trendy i prognozy
- Indie umacniają swoją pozycję lidera i przewiduje się, że w kolejnych dekadach nadal będą najbardziej zaludnionym krajem globu.
- Chiny znalazły się w fazie depopulacji - od kilku lat notują ujemny przyrost naturalny i szybkie starzenie się społeczeństwa.
- Pakistan, Bangladesz i Filipiny wciąż wykazują stosunkowo wysoki przyrost, co sprawia, że ich rola demograficzna w Azji rośnie.
Mikropaństwa Azji
Choć Azja kojarzy się z największymi państwami świata - Indiami czy Chinami - to na kontynencie tym istnieją również mikropaństwa, wyróżniające się niewielką powierzchnią i stosunkowo małą liczbą ludności. Mimo ograniczonych rozmiarów, odgrywają one ważną rolę polityczną, gospodarczą czy kulturową.
Malediwy
- Powierzchnia: 298 km²
- Ludność (2025): ok. 530 tys.
- Archipelag na Oceanie Indyjskim, słynący z turystyki luksusowej.
- Jest jednym z państw najbardziej narażonych na skutki zmian klimatycznych, zwłaszcza podnoszenie się poziomu morza.
Bahrajn
- Powierzchnia: 778 km²
- Ludność (2025): ok. 1,7 mln
- Niewielkie państwo wyspiarskie w Zatoce Perskiej.
- Gospodarka oparta na ropie naftowej i usługach finansowych; Bahrajn uchodzi za jedno z regionalnych centrów bankowości i inwestycji.
Brunei
- Powierzchnia: 5 765 km²
- Ludność (2025): ok. 470 tys.
- Monarchia absolutna na wyspie Borneo.
- Jeden z najbogatszych krajów Azji pod względem PKB per capita – głównie dzięki złożom ropy naftowej i gazu ziemnego.
Znaczenie mikropaństw azjatyckich
- Mimo niewielkich rozmiarów są pełnoprawnymi członkami ONZ i aktywnie uczestniczą w organizacjach międzynarodowych.
- Przyciągają kapitał dzięki specjalizacji w wybranych sektorach – finansach (Bahrajn), turystyce (Malediwy) czy surowcach energetycznych (Brunei).
- Ze względu na swoje położenie geograficzne (np. Bahrajn w Zatoce Perskiej, Brunei przy Morzu Południowochińskim) odgrywają rolę większą, niż wynikałoby to z ich powierzchni.
Różnorodność polityczna i gospodarcza państw Azji
Azja jest kontynentem o niezwykle zróżnicowanym krajobrazie politycznym i gospodarczym. Znajdują się tu zarówno państwa należące do najbardziej rozwiniętych gospodarek świata, jak i kraje zaliczane do grupy najsłabiej rozwiniętych.
Systemy polityczne
- Monarchie absolutne - przykłady to Arabia Saudyjska czy Brunei, gdzie cała władza skupiona jest w rękach monarchy, a życie polityczne jest ściśle kontrolowane.
- Republiki demokratyczne - takie jak Indie, największa demokracja świata, czy Korea Południowa, gdzie system polityczny oparty jest na wolnych wyborach i pluralizmie politycznym.
- Państwa autorytarne - np. Chiny czy Korea Północna, w których władza jest skoncentrowana, a prawa obywatelskie ograniczone.
Kontrasty gospodarcze
- Kraje wysoko rozwinięte - Japonia, Korea Południowa i Singapur należą do światowej czołówki technologicznej i gospodarczej, odgrywając ważną rolę w handlu międzynarodowym, finansach i innowacjach.
- Kraje najsłabiej rozwinięte - takie jak Afganistan czy Jemen, które borykają się z ubóstwem, konfliktami zbrojnymi i niskim poziomem rozwoju infrastruktury.
Gospodarki wschodzące - np. Indie, Indonezja czy Wietnam, które szybko rosną, zwiększając swój udział w globalnym PKB i przyciągając inwestycje zagraniczne.
Ta różnorodność sprawia, że Azja jest regionem pełnym kontrastów i napięć, ale jednocześnie ogromnego potencjału. Kontynent ten skupia zarówno światowe centra innowacji i finansów, jak i regiony zmagające się z kryzysami humanitarnymi i rozwojowymi. W rezultacie Azja odgrywa bardzo ważną rolę w kształtowaniu polityki i gospodarki globalnej.
FAQ - Państwa Azji
Ile państw znajduje się w Azji?
Według klasyfikacji ONZ w 2025 r. w Azji znajduje się 49 państw. W zestawieniu tym uwzględniono zarówno duże potęgi, jak Indie i Chiny, jak i najmniejsze kraje, np. Malediwy czy Bahrajn. Liczba ta może jednak się różnić w zależności od przyjętego kryterium - część państw Kaukazu bywa przypisywana do Europy, a status Palestyny pozostaje przedmiotem dyskusji międzynarodowych.
Które państwa są najludniejsze w Azji?
Najludniejszymi państwami Azji są Indie (~1,46 mld) i Chiny (~1,41 mld), które razem skupiają około 2,9 miliarda osób, czyli ponad jedną trzecią całej ludzkości. Na dalszych miejscach znajdują się Indonezja (279 mln), Pakistan (242 mln), Bangladesz (175 mln), Japonia (122 mln), Filipiny (118 mln) i Wietnam (100 mln). Te kraje stanowią demograficzne centrum nie tylko Azji, ale i całego globu.
Czy liczba ludności w Azji nadal rośnie?
Tak, choć tempo wzrostu populacji Azji wyraźnie spowalnia. Indie, Pakistan i Bangladesz wciąż notują znaczący przyrost naturalny, podczas gdy w Chinach i Japonii populacja zaczęła się kurczyć. W dłuższej perspektywie prognozuje się, że centrum wzrostu ludnościowego Azji przesunie się do Azji Południowej i Południowo-Wschodniej, natomiast w Azji Wschodniej i na Bliskim Wschodzie wystąpią procesy starzenia się społeczeństw.
Jakie są najmniejsze państwa Azji?
Do mikropaństw Azji należą przede wszystkim Malediwy (ok. 530 tys. mieszkańców), Bahrajn (1,7 mln) oraz Brunei (470 tys.). Choć niewielkie terytorialnie i ludnościowo, odgrywają istotną rolę w gospodarce regionalnej: Malediwy w turystyce, Bahrajn w finansach i bankowości, a Brunei w sektorze energetycznym dzięki bogatym złożom ropy i gazu.
Które państwa Azji należą do najbogatszych, a które do najbiedniejszych?
Do najbardziej rozwiniętych gospodarczo krajów Azji zaliczamy Japonię, Koreę Południową i Singapur - państwa będące światowymi liderami w technologii, przemyśle i innowacjach. Po drugiej stronie skali znajdują się Afganistan i Jemen, które mierzą się z wysokim poziomem ubóstwa, konfliktami zbrojnymi i ograniczonym dostępem do infrastruktury. Warto też wspomnieć o dynamicznie rozwijających się gospodarkach wschodzących, takich jak Indie, Wietnam i Indonezja, które coraz mocniej zaznaczają swoją obecność w globalnej ekonomii.
Jakie systemy polityczne występują w Azji?
Azja jest kontynentem o największym zróżnicowaniu systemów politycznych. Obok monarchii absolutnych, takich jak Arabia Saudyjska czy Brunei, funkcjonują republiki demokratyczne (np. Indie, Korea Południowa) oraz państwa autorytarne, jak Chiny czy Korea Północna. To sprawia, że Azja jest obszarem kontrastów, gdzie współistnieją odmienne modele władzy i organizacji społecznej.
Dlaczego Azja jest tak ważna dla świata?
Azja odgrywa ważną rolę w gospodarce i polityce światowej, ponieważ skupia największą część populacji globu, jest kolebką wielkich cywilizacji i religii, a także stanowi centrum globalnego wzrostu gospodarczego. W Azji znajdują się zarówno największe rynki konsumenckie, jak i ośrodki przemysłu i technologii. Region ten decyduje o kierunku wielu procesów globalnych - od rozwoju innowacji po zmiany klimatyczne i konflikty geopolityczne.
Które stolice Azji mają szczególne znaczenie?
Wiele stolic Azji pełni funkcję nie tylko administracyjną, lecz także gospodarczą i kulturową. Tokio jest centrum finansowym i technologicznym, Delhi politycznym sercem Indii, a Pekin - ośrodkiem polityki globalnej. Z kolei Singapur, mimo niewielkich rozmiarów, stał się jednym z najważniejszych węzłów handlu międzynarodowego. Niektóre stolice, jak Astana (Kazachstan) czy Naypyidaw (Mjanma), zostały wybudowane w ostatnich dekadach jako nowe centra administracyjne.
Jakie megamiasta znajdują się w Azji?
Azja jest kontynentem o największej liczbie megamiast, czyli aglomeracji przekraczających 10 mln mieszkańców. Należą do nich m.in. Tokio, Delhi, Szanghaj, Pekin, Dżakarta, Manila, Seul i Bangkok. W tych ogromnych metropoliach skupia się życie gospodarcze, kulturalne i społeczne regionu. Według prognoz ONZ liczba megamiast w Azji będzie dalej rosła, czyniąc urbanizację jednym z najważniejszych wyzwań XXI wieku.
Jakie są główne wyzwania stojące przed państwami Azji?
Najważniejsze wyzwania to szybki przyrost ludności w niektórych krajach, starzenie się społeczeństw w innych, rosnąca urbanizacja, zmiany klimatyczne oraz napięcia geopolityczne. W wielu państwach Azji rozwój gospodarczy nie nadąża za wzrostem liczby ludności, co prowadzi do problemów społecznych i infrastrukturalnych. Z drugiej strony kraje regionu są motorem globalnej gospodarki i innowacji, dlatego sposób, w jaki poradzą sobie z tymi wyzwaniami, będzie miał wpływ na przyszłość całego świata.